Hemoglobina jest bardzo ważnym składnikiem krwi. Transportuje tlen do komórek organizmu. Jeśli poziom hemoglobiny jest za niski lub za wysoki, coś jest nie tak. Co może się za tym kryć?
Hemoglobina, w skrócie Hb, jest bogatym w żelazo białkiem w czerwonych krwinkach. Nadaje krwi czerwony kolor i dlatego jest również określana jako czerwony barwnik krwi. Głównym zadaniem hemoglobiny jest przenoszenie tlenu z powietrza, którym oddychamy, przez krwiobieg do komórek w całym ciele oraz przenoszenie dwutlenku węgla z powrotem do płuc. Jak podczas badań lekarskich oznaczana jest wartość hemoglobiny i co oznacza za niski lub za wysoki jej poziom?
Czym jest hemoglobina?
Hemoglobina, związek białkowy, stanowi około 90% naszych czerwonych krwinek (erytrocytów). Składa się głównie z żelaza i nadaje naszej krwi typowy czerwony kolor. Hemoglobina jest zatem również określana jako czerwony barwnik krwi.
Hemoglobina pochłania tlen z powietrza, którym oddychamy, transportuje go krwiobiegiem przez całe ciało i ostatecznie dostarcza do komórek w tkance. Tam hemoglobina pochłania dwutlenek węgla i przenosi go z powrotem do płuc. Dwutlenek węgla jest następnie wydychany przez płuca.
Czerwona krwinka ma żywotność około 100 dni, zanim zostanie rozłożona przez organizm. Żelazo zawarte w hemoglobinie jest prawie całkowicie ponownie wykorzystywane do tworzenia nowych krwinek czerwonych (erytrocytów).
Niska i podwyższona hemoglobina — co oznaczają wartości hemoglobiny?
Hemoglobina jest ważna dla zaopatrzenia organizmu w tlen, dlatego też standardem dla każdego badania krwi jest określenie wartości hemoglobiny. Dodatkowo jej wartość jest zawsze sprawdzana w przypadku podejrzenia niedoboru żelaza, anemii lub policytemii (zwiększonej liczby czerwonych krwinek).
Poziom Hb u dorosłych
Stężenie hemoglobiny we krwi oznacza się w pełnej krwi. Zazwyczaj dzieje się tak, gdy lekarz zleca morfologię, aby jednocześnie oznaczać kilka wartości krwi. W wynikach laboratoryjnych wartość hemoglobiny można znaleźć po skrócie „Hb”.
Podobnie jak w przypadku wszystkich wartości laboratoryjnych, wartości hemoglobiny również wykazują naturalne wahania. Obowiązują normalne wartości lub zakresy odniesienia:
- u mężczyzn poziomy Hb od 14 do 18 gramów na decylitr lub od 8,7 do 11,2 milimoli na litr
- u kobiet poziom Hb wynosi od 12 do 16 gramów na decylitr lub od 7,5 do 10 milimoli na litr
Należy pamiętać, że zakresy referencyjne są podawane różnie. Zależy to od laboratorium i metody analizy.
Prawidłowy zakres wartości hemoglobiny zależy od wieku, w okresie dojrzewania również od płci.
Co oznacza niski poziom hemoglobiny?
Nieznacznie obniżona wartość Hb nie zawsze musi być związana z chorobą. W niektórych przypadkach może być uważana za „normalną”, na przykład kobiety w czasie menstruacji i kobiety w ciąży częściej mają niski poziom hemoglobiny. Osoby w podeszłym wieku mogą również mieć wartości hemoglobiny poniżej zakresu referencyjnego, co nie jest uważane za patologiczne.
Hemoglobina jest uważana za niską, jeśli wynosi mniej niż 14 gramów na decylitr u mężczyzn i 12 gramów na decylitr u kobiet. W tym przypadku specjaliści mówią o anemii. Niska hemoglobina może mieć różne przyczyny:
- Zaburzenia w tworzeniu erytrocytów, które są powszechne przy niedoborze żelaza, ale także przy niedoborze witaminy B i kwasu foliowego oraz hormonu nerkowego erytropoetyny,
- Utrata krwi (np. spowodowana krwawieniem z jelit lub urazami),
- Zwiększony rozpad krwi (np. w przypadku malarii lub przy wrodzonych chorobach krwi, takich jak anemia sierpowata, talasemia).
Co zrobić, gdy poziom hemoglobiny jest zbyt niski?
Jeśli poziom hemoglobiny jest zbyt niski, lekarz zazwyczaj zaleca dalsze badania krwi. Jeśli za obniżoną wartością kryje się niedobór, często wystarczy zaradzić temu za pomocą preparatu żelaza, witaminy B lub kwasu foliowego. W ciężkich przypadkach może być również konieczna transfuzja krwi.
Krytyczny poziom hemoglobiny
U zdrowych ludzi poziom hemoglobiny poniżej 5 gramów na decylitr jest uważany za krytyczny. U osób starszych, a zwłaszcza u osób z czynnikami ryzyka choroby wieńcowej, wartość Hb nie powinna spaść poniżej 7 do 8 gramów na decylitr.
Ciężka niedokrwistość może utrudniać dopływ tlenu do tkanek organizmu. Serce jest szczególnie podatne na brak tlenu. W związku z tym ważne jest, aby zwracać uwagę na wartość Hb, zwłaszcza u osób z chorobami serca.
Co oznacza wysoki poziom hemoglobiny?
Hemoglobina jest wysoka, gdy wynosi ponad 18 gramów na decylitr u mężczyzn i ponad 16 gramów na decylitr u kobiet. Podwyższona hemoglobina jest zwykle spowodowana brakiem tlenu i może mieć kilka przyczyn. Główne powody to:
- nałogowe palenie papierosów,
- dłuższe pobyty na wysokości,
- choroby serca,
- choroby płuc,
- niektóre nowotwory nerek,
- niektóre formy raka krwi.
Jeśli poziom hemoglobiny we krwi jest zbyt wysoki, oznacza to zwiększoną liczbę czerwonych krwinek. Tak zwana czerwienica jest spowodowana różnymi zmianami patologicznymi. Wyzwalaczem może być również odwodnienie. Po wyrównaniu niedoboru wartości szybko się normalizują.
Konsekwencje zbyt wysokiego stężenia hemoglobiny
W przypadku podwyższenia poziomu hemoglobiny we krwi lekarz zleca dalsze badania krwi. Jeśli potwierdzi się podejrzenie czerwienicy, zwiększa się ryzyko niedrożności naczyń ze względu na gęstnienie krwi. Ważne jest, aby działać szybko i zastosować odpowiednią terapię.
Brak płynów prowadzi do poważnych uszkodzeń narządów, dlatego ważne jest, aby szybko zbilansować rezerwy w organizmie. Choroby płuc, jeśli nie są leczone, prowadzą do poważnych problemów z oddychaniem. Rak płuca wielokrotnie zwiększa ryzyko śmierci.
Ciężka czerwienica prawdziwa prowadzi do niedostatecznego przepływu krwi do mózgu, tętnic wieńcowych oraz zaburzeń krążenia obwodowego i nadciśnienia.