Insulinooporność, choć nie definiuje się jej jako choroby, jest poważnym zaburzeniem metabolicznym, które w konsekwencji może prowadzić do groźnych dla człowieka przewlekłych chorób. Najczęściej występuje u osób z nadwagą. Jakie są jej dokładne przyczyny? W jaki sposób objawia się insulinooporność i czy można łatwo ją wyleczyć?
Co to jest insulinooporność?
Aby dokładnie wyjaśnić, czym jest ta jednostka chorobowa, musimy najpierw ustalić, jaką rolę w organizmie odgrywa insulina.
Insulina to hormon produkowany w trzustce (ściślej mówiąc przez komórki β wysp trzustki), który bierze czynny udział w metabolizmie białek, węglowodanów i tłuszczy. Odpowiada za regulację poziomu cukru we krwi. Oznacza to, że po zjedzeniu posiłku stężenie glukozy w organizmie ulega unormowaniu. W przypadku gdy komórki, tkanki i narządy wykazują obojętność na insulinę, rozpoczyna się proces jej nadmiernego wydzielania. Dzieje się tak, ponieważ organizm musi „poradzić sobie” z utrzymaniem prawidłowego poziomu glukozy we krwi.
Długotrwała nadprodukcja insuliny niesie za sobą negatywne skutki dla zdrowia. Insulinooporność jest zatem obniżoną wrażliwością tkanek na działanie insuliny.
Insulinooporność – przyczyny
Niektórzy specjaliści twierdzą, że obniżona podatność tkanki tłuszczowej, komórek wątrobowych i mięśni szkieletowych na działanie insuliny wynika z uwarunkowań genetycznych. Występują bowiem sytuacje, kiedy to w trzustce wytwarzana jest insulina o nieprawidłowej budowie. Insulinooporność często idzie w parze z nadczynnością i niedoczynnością tarczycy, nadciśnieniem, niewydolnością serca, czy nadczynnością kordy nadnerczy. Zaburzenie to jednak towarzyszy głównie nadwadze i otyłości.
Gdy wokół narządów wewnętrznych gromadzi się zbyt dużo tkanki tłuszczowej, tzw. tłuszczu trzewnego, dochodzi do wzrostu białka C-reaktywnego, produkcji hormonów przeciwstawnych do insuliny, a w konsekwencji do stanu zapalnego. Łatwo więc przekalkulować, że nadmierna ilość tłuszczu wisceralnego oznacza większą oporność na działanie insuliny.
Insulinooporności sprzyjają ponadto:
- wiek – na insulinooporność narażone są osoby starsze;
- niska aktywność fizyczna lub całkowity jej brak;
- zła dieta (nieprawidłowe nawyki żywieniowe, wśród których wymienia się spożywanie tłustych, wysokokalorycznych, smażonych potraw i o niskiej zawartości błonnika, słodyczy, napojów słodzonych oraz zbyt długie przerwy między posiłkami, które skutkują zbyt obfitymi porcjami);
- częste spożywanie alkoholu;
- przyjmowanie, takich leków jak: tabletki antykoncepcyjne, diuretyki tiazydowe i pętlowe, czy blokery kanałów wapniowych rekomendowane przez lekarzy w leczeniu nadciśnienia tętniczego.
Objawy insulinooporności
W większości przypadków insulinooporność jest późno diagnozowana, bywa nawet i tak, że rozpoznaje się ją dopiero wtedy, gdy lekarz stwierdzi u pacjenta cukrzycę typu 2. Dlaczego tak się dzieje? Ponieważ symptomy insulinoodporności są na tyle standardowe, że z początku bagatelizuje się je lub wiąże z zupełnie innym stanem chorobowym. Do jej objawów zaliczamy:
- osłabienie i senność (zwłaszcza po posiłku);
- wzmożony apetyt (często „napady” głodu i potrzeba jedzenia słodyczy);
- bezsenność;
- nadciśnienie tętnicze;
- rozdrażnienie, problemy z koncentracją;
- brak wcięcia w talii;
- trudność w redukcji tkanki tłuszczowej (mimo stosowania diety i wysiłku fizycznego);
- przybieranie na wadze.
W zdiagnozowaniu insulinooporności niezwykle ważne są trzy ostatnie pozycje. O ile pięć pierwszych podpunktów można by przyporządkować do innych przypadłości, o tyle przyrost tkanki tłuszczowej i problem z chudnięciem są dla niej bardzo charakterystyczne.
Insulinooporność, a profilaktyka i metody leczenia
Aby w przyszłości nasza gospodarka węglowodanowa nie została zachwiana, niezwykle istotne jest zadbanie o zdrową, zbilansowaną dietę. Według niektórych naukowców pomocny w walce z insulinoopornością jest niskotoksyczny maślan sodu znany również pod nazwą kwasu masłowego. Włączenie go do codziennej diety skutkuje większym stężeniem hormonu jelitowego, który z kolei oddziałuje na komórki beta wysp trzustki. W efekcie prowadzi to do poprawy stanu jelit, regulacji poziomu glukozy we krwi i większej wrażliwości insulinowej.
Na uwadze powinno się mieć również niestronienie od aktywności fizycznej oraz rezygnację z wszelkiego rodzaju używek. Kolejnym czynnikiem prewencyjnym są regularne badania i rutynowe kontrole u endokrynologa. Jakiego zaś rodzaju medykamenty stosuje się w razie wystąpienia insulinooporności?
Powszechnie znanym lekiem jest metformina. Mogą ją jednak zażywać osoby po 60. roku życia, u których stwierdzono otyłość II stopnia oraz kobiety, które mają za sobą cukrzycę ciążową. Metmorfina jest bezpiecznym farmaceutykiem, ale powinny z niej zrezygnować pacjenci z niewydolnością nerek.
Badania wykazały również, że przy insulinoporności pomocna może okazać się suplementacja mikro- i makroelementów:
- cynku,
- magnezu,
- chromu,
- selenu, które spełniają szereg funkcji m.in. utrzymują odpowiedni poziom glukozy we krwi.
