Wzrost liczby zachorowań na cukrzycę w ciągu ostatnich lat powoduje, że schorzenie to nazywane jest epidemią XXI wieku. Szacuje się, że w Polsce żyje prawie 3 miliony osób, które zmagają się z cukrzycą, z czego część nadal nie jest świadoma swojej choroby, ponieważ zaniedbuje regularne badania oraz wizyty lekarskie. Należy zaznaczyć, że nieleczona cukrzyca może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, a nawet śmierci. Stąd tak ważna jest szybka diagnostyka tego schorzenia, a dzięki niej wdrożenie odpowiedniego leczenia i przestrzeganie diety.
Dieta cukrzycowa – co to jest i kto powinien ją stosować?
Dieta cukrzycowa to dieta przygotowana przy uwzględnieniu potrzeb osób chorujących na cukrzycę. Wiąże się ona ze zmianą nawyków żywieniowych i dostarczaniem produktów, które nie podwyższają znacząco poziomu glukozy we krwi. Zalecana jest wszystkim osobom, które chcą rozpocząć profilaktykę cukrzycy lub leczyć tę już zdiagnozowaną. Warto podkreślić, że dieta cukrzycowa stosowana jest zarówno w przebiegu cukrzycy typu 1, jak i 2. Jednak tylko w przypadku cukrzycy typu 2 może mieć na tyle znaczący efekt terapeutyczny, że możliwa będzie rezygnacja z farmakologicznego wsparcia. Aby lepiej zrozumieć zależność między cukrzycą a dietą, należy wyjaśnić specyfikę tego schorzenia.
Cukrzyca typu 1
Cukrzyca typu 1 jest chorobą autoimmunologiczną, której przebieg opiera się na niszczeniu przez organizm komórek trzustki produkujących insulinę. W jej leczeniu konieczne jest wdrożenie diety oraz podawanie analogu hormonu. Poziom glukozy we krwi musi być regularnie monitorowany.
Cukrzyca typu 2
Cukrzyca typu 2 wiąże się z pojawieniem się odporności tkanek organizmu na działanie insuliny, przez co poziom cukru we krwi podnosi się do niepokojącego poziomu. Ten rodzaj cukrzycy często towarzyszy osobom borykającym się z otyłością. Dieta cukrzycowa może wprowadzić chorobę w stan remisji, stąd tak ważne jest jej rygorystyczne przestrzeganie.
Jakie są podstawowe zasady diety cukrzycowej?
Głównym celem diety dla cukrzyka jest utrzymanie prawidłowego stężenia glukozy we krwi. Z tego względu dieta cukrzycowa opiera się na podaży pokarmów o niskim indeksie glikemicznym, oznaczanym symbolem IG.
IG produktów – co to?
Produkty o wysokim IG ulegają bowiem strawieniu w szybkim tempie, przez co powodują skoki stężenia cukru we krwi, które są szczególnie niebezpieczne dla osób cierpiących na cukrzycę. Co więcej, dieta dla cukrzyka charakteryzuje się podażą zdrowych i dobrze zbilansowanych posiłków, dzięki czemu pacjenci są w stanie utrzymać właściwą masę ciała, co również ma istotny wpływ na remisję cukrzycy typu 2. Odpowiednia dieta pomaga również:
- obniżyć poziom trójglicerydów we krwi,
- utrzymać optymalną wartość cholesterolu całkowitego, HDL oraz LDL,
- także unormować ciśnienie tętnicze.
Dostarczanie makro- i mikroelementów w diecie pozwala na uniknięcie niedoborów oraz umożliwia prawidłową pracę poszczególnych układów w ciele człowieka. Warto podkreślić, że w celu utrzymania stałego stężenia glukozy we krwi, chorzy na cukrzycę powinni przyjmować nawet 5 do 7 posiłków dziennie w równych odstępach czasu.
Jakie pokarmy są zalecane, a jakie zabronione podczas diety cukrzycowej?
Zgodnie z założeniami diety dla cukrzyków pacjenci powinni przyjmować dobrze zbilansowane posiłki o niskim indeksie glikemicznym. Do składników oraz produktów, w które powinna obfitować dieta cukrzycowa należą:
- produkty bogate w błonnik, takie jak pieczywo pełnoziarniste, kasze, ryż brązowy, makaron pełnoziarnisty i otręby;
- warzywa, zwłaszcza surowe, np. ogórek, sałata, fasola, soczewica, rzodkiewka, brukselka, kapusta, marchewka;
- nabiał, jak np. chude twarogi, jogurty naturalne oraz kefiry;
- mięso, szczególnie z kurczaka, indyka oraz chuda wieprzowina;
- ryby, zarówno tłuste, jak i o chudym mięsie;
- oleje roślinne, zwłaszcza jednonienasycone kwasy tłuszczowe zawarte w oliwie, oleju lnianym i rzepakowym.
Do diety cukrzycowej można włączyć również owoce, ale w ilości nieprzekraczającej 200-300 gramów dziennie. Warto również podkreślić, że obróbka termiczna niektórych produktów może zmienić ich indeks glikemiczny. Z tego względu osoby cierpiące na cukrzycę powinny zrezygnować ze smażenia na rzecz gotowania na parze, grillowania i pieczenia.
Czego nie jeść przy cukrzycy
Przestrzeganie diety cukrzycowej wiąże się także z rezygnacją z produktów o wysokiej zawartości tłuszczu oraz cukru. Należą do nich:
- tłuste mięso i podroby;
- pieczywo z mąki pszennej, biały ryż, biały makaron;
- słodycze, jak np. czekolada, ciasta, landrynki, żelki lub batony;
- napoje słodzone i słodkie soki;
- alkohol
- oraz produkty wysokoprzetworzone.
Czy osoby chore na cukrzycę mogą spożywać jakiekolwiek słodkości?
Pomimo wykluczenia tradycyjnych słodyczy z jadłospisu osób cierpiących na cukrzycę, producenci żywności starają się wyjść naprzeciw potrzebom i oczekiwaniom chorych. W ofercie sklepów znaleźć można specjalne słodycze dla cukrzyków, które przygotowane są na bazie słodzików, takich jak erytrytol, ksylitol, sorbitol lub malitol, a nie w oparciu o użycie cukru, przez co nie powodują wahań stężenia glukozy we krwi. Dzięki takim rozwiązaniom cukrzycy mogą cieszyć się smakiem czekolady, batonów, lizaków lub ciastek bez obawy o swoje zdrowie. Warto podkreślić, że słodycze dla cukrzyków to również dżemy, budynie, kisiele oraz galaretki produkowane bez użycia sacharozy.
Cukrzyca to podstępna choroba, która ma silny wpływ na funkcjonowanie osób na nią cierpiących. Znając i stosując jednak zasady diety cukrzycowej, cukrzycę typu 2 można pokonać i wprowadzić w stan remisji. Dzięki temu cukrzycy mogą cieszyć się życiem, a nawet słodkościami przygotowanymi specjalnie pod ich potrzeby. Zdrowa i dobrze zbilansowana dieta dla cukrzyka o niskim indeksie glikemicznym będzie miała pozytywny wpływ na cały organizm, ponieważ poza utrzymaniem odpowiedniego stężenia cukru ze krwi pomoże zadbać również o prawidłową masę ciała i właściwą podaż makro- i mikroelementów.
