Jelito grube, znane również jako okrężnica, to długa, zwinięta rurka, która znajduje się w dolnej części brzucha. Jelito grube pełni kilka funkcji, z których najważniejsze to wchłanianie wody i elektrolitów z niestrawnej żywności oraz przechowywanie odpadów przed wypróżnieniem.
Długość jelita grubego
Po całkowitym rozłożeniu jelito grube mierzy około 1,5 m długości i ma średnicę około 10 cm.
Budowa jelita grubego
Jelito grube jest podzielone na kilka części, z których każdy ma swoją własną, charakterystyczną strukturę i funkcję. Należą do nich:
- jelito ślepe czyli kątnica,
- okrężnica którą dzieli się na:
- okrężnicę wstępującą,
- okrężnicę poprzeczną,
- okrężnicę zstępująca,
- okrężnica esowa, czyli esicę,
- odbytnica.
Jelito ślepe
Jelito ślepe jest strukturą podobną do worka, która jest przymocowana do jelita cienkiego przy zastawce krętniczo-kątniczej.
Okrężnica
Okrężnica wstępująca wznosi się od kątnicy do poprzecznicy. Okrężnica poprzeczna przecina tułów od prawej do lewej i kończy się na okrężnicy zstępującej. Okrężnica zstępująca schodzi od okrężnicy poprzecznej do esicy. Esica czyli okrężnica esowa zakrzywia się ostro w dół w kierunku odbytnicy.
Odbytnica
Wreszcie, odbytnica to krótki obszar jelita grubego, który łączy esicy z kanałem odbytu.
Funkcje jelita grubego
Wchłanianie
Podstawową funkcją jelita grubego jest wchłanianie wody i elektrolitów z niestrawnej materii pokarmowej. Proces ten rozpoczyna się w jelicie ślepym, gdzie niestrawna materia jest fermentowana przez bakterie, zanim zostanie przeniesiona do okrężnicy wstępującej.
Powstawanie kału w jelicie grubym
Jelito grube odpowiada za końcowe etapy trawienia, wchłanianie wody, elektrolitów i witamin wytwarzanych przez bakterie jelitowe. Jelito grube pomaga również w eliminacji odpadów. Aby zrozumieć, jak funkcjonuje jelito grube, ważne jest, aby najpierw zrozumieć proces powstawania i transportu kału. Kał powstaje w jelicie grubym w procesie perystaltyki i segmentacji.
Perystaltyka jelit
Perystaltyka to seria skurczów mięśni przypominających fale, które napędzają pokarm przez przewód pokarmowy.
Segementacja
Segmentacja to seria lokalnych skurczów mięśni, które łączą ze sobą pokarm i treść pokarmową, dzięki czemu składniki odżywcze mogą być lepiej przyswajane.
Jelito grube absorbuje większość resztek wody, elektrolitów i witamin wytwarzanych przez bakterie jelitowe, zanim odpady są usuwane z organizmu poprzez perystaltykę i defekację.
Kał składa się:
- w 75% z wody,
- niestrawionych resztek pokarmu,
- śluzu jelitowego,
- komórek nabłonka,
- barwników żółciowych,
- tłuszczów,
- soli nieorganicznych,
- bakterii jelitowych.
Transportowanie kału
Ponieważ niestrawna materia przemieszcza się przez jelito grube, więcej wody i elektrolitów jest wchłanianych, aż do odbytnicy w postaci półstałej (kał).
Przechowywanie
Inną ważną funkcją jelita grubego jest przechowywanie odpadów przed wypróżnieniem. Kał jest przechowywany w odbytnicy, dopóki nie zostanie wydalony przez odbyt podczas defekacji.
Defekacja
Do defekacji dochodzi, gdy kał zostaje wepchnięty do kanału odbytu przez perystaltyczne skurcze mięśni jelit i odruchy wydalania mięśni zwieraczy odbytu.
Dlaczego defekacji nie wolno wstrzymywać
Czynność defekacji jest dobrowolna i pod świadomą kontrolą. Kiedy kał dotrze do odbytnicy, pobudza receptory rozciągania, które inicjują chęć wypróżnienia. Jeśli dana osoba zignoruje tę potrzebę, stolec może stać się twardy i suchy z powodu ciągłego wchłaniania wody z jelita. Może to prowadzić do zaparć.
Choroby jelita grubego
Istnieje wiele zaburzeń, które mogą wpływać na czynność jelit, w tym:
- zespół jelita drażliwego (IBS),
- nieswoiste zapalenie jelit (IBD),
- choroba uchyłkowa,
- hemoroidy,
- szczeliny odbytu,
- nowotwory jelita grubego
Objawy różnią się w zależności od zaburzenia, ale mogą obejmować ból brzucha, biegunkę, zaparcia, wzdęcia, krew w stolcu i utratę wagi.
Zespół jelita drażliwego
IBS jest przewlekłą chorobą, która atakuje jelito grube, ale nie powoduje stanu zapalnego ani zmian w wyglądzie stolca, jak to ma miejsce w przypadku IBD.
Nieswoiste zapalenie jelit IBD
IBD obejmuje chorobę Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego, które charakteryzują się zapaleniem przewodu pokarmowego.
Uchyłki jelita grubego
Choroba uchyłkowa występuje, gdy torebki tworzą się w słabych punktach wzdłuż ściany jelita, powodując objawy, takie jak ból brzucha lub skurcze, wzdęcia, zaparcia lub biegunka.
Hemoroidy
Hemoroidy to spuchnięte żyły zlokalizowane w odbycie lub odbytnicy lub wokół nich, które mogą powodować krwawienie podczas wypróżnień lub swędzenie i podrażnienie w pobliżu odbytu.
Szczelina odbytu
Szczeliny odbytu to małe pęknięcia w tkance w pobliżu odbytu, które mogą powodować ból podczas wypróżnień, a także krwawienie.
Nowotwory jelita grubego
Zmiany nowotworowe w obrębie lub wokół dowolnej części przewodu pokarmowego mogą prowadzić do podobnych objawów, jak stany łagodne, ale powinny zostać zbadane przez lekarza tak szybko, jak to możliwe, ponieważ mogą rozprzestrzenić się na inne części ciała, jeśli nie są leczone. Badaniem diagnozującym choroby jelita grubego jest między innymi kolonoskopia.
Jak zachować zdrowie jelita grubego?
Okrężnica jest ważną częścią układu pokarmowego. Pomaga organizmowi w przyswajaniu wody i witamin z pożywienia, a także pozbywa się odpadów. Zdrowe jelito grube jest ważne dla ogólnego stanu zdrowia. Jest kilka rzeczy, które możesz zrobić, aby utrzymać je w zdrowiu.
- Jedz dietę bogatą w błonnik. Błonnik pomaga w przemieszczaniu pokarmu przez układ pokarmowy i utrzymuje zdrową okrężnicę. Pokarmy bogate w błonnik to owoce, warzywa, fasola, produkty pełnoziarniste i orzechy.
- Regularnie ćwicz. Ćwiczenia pomagają utrzymać zdrową okrężnicę poprzez promowanie regularnych wypróżnień.
- Pij dużo wody. Woda pomaga utrzymać nawilżenie okrężnicy i wypłukać ją z toksyn.
- Unikaj przetworzonej żywności i czerwonego mięsa. Przetworzona żywność i czerwone mięso mogą przyczyniać się do zaparć i innych problemów z okrężnicą.
- Regularnie rób badania przesiewowe jelita grubego. Badania przesiewowe mogą pomóc w zapobieganiu rakowi okrężnicy poprzez znalezienie polipów. Polipy jelita grubego są małymi naroślami na wyściółce okrężnicy, które mogą stać się rakiem, jeśli nie są leczone.
Postępowanie zgodnie z tymi prostymi wskazówkami może pomóc w utrzymaniu zdrowej okrężnicy. Zdrowa okrężnica jest ważna dla ogólnego stanu zdrowia, dlatego warto o nią dbać!
Rola jelita grubego
Jelito grube odgrywa ważną rolę w trawieniu i usuwaniu odpadów z naszego organizmu. Dzięki zrozumieniu, w jaki sposób kał jest formowany i transportowany przez nasze jelita, możemy lepiej zrozumieć, jak utrzymać prawidłowe funkcjonowanie naszego układu trawiennego. Chociaż istnieje wiele zaburzeń, które mogą wpływać na czynność jelit, ważne jest, aby pamiętać, że wiele z tych schorzeń można wyleczyć nawet nowotwór jelita grubego, jeśli zostaną wcześnie wykryte.
Podsumowując, jelito grube jest długą rurką, która znajduje się w dolnej części brzucha i pełni kilka funkcji, w tym wchłanianie wody i elektrolitów z niestrawnej materii pokarmowej oraz magazynowanie odpadów przed wypróżnieniem. Składa się z kilku elementów, w tym kątnicy, okrężnicy wstępującej, poprzecznicy, okrężnicy zstępującej, esicy i odbytnicy. Każda część ma swoją własną, charakterystyczną strukturę i funkcję. Zrozumienie, jak działa ten narząd, jest ważne dla utrzymania zdrowego układu pokarmowego.
